مشروح مصاحبه با خبرگزاری شبستان؛ لینک خبر(اینجا کلیک نمایید)
اگر فرصت تورق اوراق این مصاحبه برایتان میسر نیست، جان کلام را به قدر کفایت، همچون چکیده عطری از گلستان سخن، در اینجا برایتان به ودیعه نهاده‌ام! (باشد که رستگار شوید)
خلاصه مصاحبه:
گردشگری دینی، ابزاری مؤثر در مقابله با ایران‌هراسی
حجت‌الاسلام سید مصطفی میرفندرسکی، گردشگری دینی را یکی از قوی‌ترین ابزارها برای خنثی کردن موج ایران‌هراسی در جهان می‌داند. وی معتقد است که اگر گردشگری دینی تنها به زیارت محدود شود، ظرفیت‌های گسترده این حوزه نادیده گرفته می‌شود. زیارت، هرچند ارزشمند و پرجاذبه است، اما مخاطبان آن عمدتاً خاص هستند و نمی‌تواند به‌تنهایی بازتاب‌دهنده چهره کامل ایران در عرصه بین‌المللی باشد.
فراتر از زیارت: گستره واقعی گردشگری دینی
گردشگری دینی دامنه‌ای گسترده از فعالیت‌ها را شامل می‌شود که فراتر از زیارتگاه‌ها و سفرهای زیارتی سنتی است. این نوع گردشگری، از شرکت در آیین‌های مذهبی و مراسم معنوی گرفته تا بازدید از اماکن مقدس ادیان مختلف را در بر می‌گیرد. حجت‌الاسلام میرفندرسکی بر این نکته تأکید دارد که کشورهای پیشرو مانند آمریکا، هند و ایتالیا، با بهره‌گیری از بازارهای خاص (نیش‌مارکت‌ها) در گردشگری دینی، نه تنها به درآمدهای چشمگیری دست یافته‌اند، بلکه این رویکرد به شکوفایی فرهنگی، توسعه پایدار و ایجاد فرصت‌های گسترده کارآفرینی نیز منجر شده است.
این کشورها با سرمایه‌گذاری بر آیین‌ها، رویدادهای مذهبی و مراکز مقدس، موفق به جذب گردشگران بیشتری شده‌اند که علاوه بر منفعت اقتصادی، موجب رونق صنایع محلی، احیای سنت‌ها و افزایش تعاملات بین‌فرهنگی شده است. به این ترتیب، گردشگری دینی به پلی برای انتقال فرهنگ و تقویت هویت ملی تبدیل شده و به‌طور همزمان بستر اشتغال‌زایی و توسعه اجتماعی را نیز فراهم آورده است.
کتاب آستان قدس و چالش‌های نگاه سنتی به گردشگری دینی
یکی از چالش‌های اساسی در مسیر توسعه گردشگری دینی در ایران، نگاه سنتی و تقابل‌محور به مقوله گردشگر و زائر است. در کتابی که اخیراً توسط آستان قدس رضوی با موضوع “آسیب‌شناسی زیارت” منتشر شده، به وضوح می‌توان مشاهده کرد که دیدگاه‌های ارائه‌شده متعلق به دهه‌های گذشته است. این کتاب که مباحث آن به نظریات ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۶ محدود می‌شود، همچنان گردشگری و زیارت را در تضاد با یکدیگر می‌بیند. در این اثر، گردشگری به عنوان پدیده‌ای در مقابل معنویت و زیارت معرفی شده است، در حالی که نظریات جدیدتر، به‌ویژه پس از سال ۲۰۱۷، بر تعامل و همزیستی گردشگری و زیارت تأکید دارند.
نقش آیین‌ها و رویدادهای مذهبی در جذب گردشگر
ایران با برخورداری از آیین‌های مذهبی و سنتی مانند مراسم عاشورا در یزد و جشن‌های زرتشتی در کرمان، ظرفیت کم‌نظیری در جذب گردشگران دینی دارد. این مراسم‌ها نه تنها بستری برای نمایش غنای فرهنگی کشور هستند، بلکه تصویری روشن از همزیستی مسالمت‌آمیز پیروان ادیان و مذاهب مختلف در ایران ارائه می‌دهند.
در ایران، پیروان ادیانی همچون زرتشتیان، مسیحیان، یهودیان و مسلمانان قرن‌هاست که در کنار یکدیگر با صلح و احترام متقابل زندگی می‌کنند. این همزیستی که ریشه در تاریخ دیرینه و فرهنگ ایرانی دارد، یکی از ویژگی‌های ممتاز کشور به شمار می‌رود و می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر ملل مطرح شود. آیین‌ها و مناسک ادیان مختلف نه تنها موجب تقویت پیوندهای اجتماعی می‌شود، بلکه فرصتی برای گردشگران خارجی فراهم می‌آورد تا از نزدیک شاهد تعامل و دوستی ادیان در ایران باشند.
این تنوع فرهنگی و دینی، پلی برای آشنایی ملت‌ها و ایجاد فهم مشترک میان فرهنگ‌های مختلف است. گردشگری دینی، با تکیه بر این ظرفیت‌ها، می‌تواند به عنوان ابزاری مؤثر در تقویت ارتباطات بین‌المللی و از میان برداشتن فاصله‌ها عمل کند. ایران، با ارائه این چهره از خود، نه تنها به توسعه اقتصادی از طریق گردشگری می‌پردازد، بلکه به عنوان نمادی از همزیستی و صلح جهانی شناخته می‌شود.
گردشگری دینی: پلی برای دیپلماسی فرهنگی
سازمان جهانی گردشگری، شعار «گردشگری و صلح» را برای سال جاری انتخاب کرده است و ایران، به‌عنوان مهد یکی از ادیان الهی (زرتشت) و خاستگاه تمدن اسلامی، می‌تواند از این فرصت برای ارتقای تعاملات بین‌المللی و اصلاح تصویر نادرست ارائه‌شده از کشور بهره گیرد. گردشگری دینی در ایران، اگر به شکلی جامع و هدفمند مدیریت شود، نه تنها ظرفیت ایجاد تحول اقتصادی و اشتغال‌زایی را دارد، بلکه می‌تواند به عنوان عاملی برای تقویت انسجام ملی و همگرایی فرهنگی ایفای نقش کند.
ایران با تکیه بر میراث مشترک ادیان و مذاهب، قادر است جایگاه خود را به‌عنوان سرزمینی با غنای دینی و فرهنگی به جهانیان معرفی کند و از این مسیر به گسترش صلح و دوستی میان ملت‌ها یاری رساند.
