در تاریخ ۱۹ بهمن ۱۴۰۳، هیئت‌مدیره جامعه تورگردانان ایران به دعوت اتاق بازرگانی قم و کمیسیون گردشگری به این شهر مقدس سفر کردند تا در نشستی تخصصی، چالش‌ها، ظرفیت‌ها و فرصت‌های پیش‌روی گردشگری قم را مورد بررسی قرار دهند.
قم، نیازمند نگاهی نو در گردشگری
صحبت‌هایم در این نشست در سه محور کلی بود:
📌 1. ضرورت گسترش نگاه بین‌المللی به گردشگری قم
قم، شهر مکتب اهل‌بیت (ع)، همواره مورد توجه عاشقان و پژوهشگران معارف دینی بوده است. اما پرسشی که باید از خود بپرسیم این است: آیا قم را در تراز جهانی معرفی کرده‌ایم؟ آیا این ظرفیت عظیم را تنها در گردشگری زیارتی محدود کرده‌ایم؟ آنچه امروز به وضوح مشاهده می‌شود، تمرکز بیش از حد بر گردشگری زیارتی است که ما را از سایر محصولات متنوع گردشگری دینی و فرهنگی غافل کرده است.
قم می‌تواند و باید فراتر از زیارت، میزبان گردشگران فرهنگی، علمی، معنوی و حتی تاریخی باشد. گردشگری دینی در جهان امروز تنها به زیارت خلاصه نمی‌شود؛ بلکه گفت‌وگوهای فرهنگی، گردشگری اندیشه، معرفی تمدن اسلامی، و حتی گردشگری سلامت معنوی نیز بخشی از این حوزه است. اگر می‌خواهیم گفتمان فرهنگی و بین‌المللی قم را تقویت کنیم و اقتصاد گردشگری این شهر را رونق ببخشیم، باید از نگاه محدود به زیارت عبور کنیم.
📌 2. قم، در انتظار یک سند جامع گردشگری
موضوع دیگری که سال‌هاست در جلسات مختلف مطرح شده، اما همچنان در مرحله وعده باقی مانده است، تدوین سند جامع گردشگری قم است. سال‌هاست که از این مسئله سخن گفته‌ایم، اما گویی عزمی برای حل آن وجود ندارد. نبود این سند، موجب پراکندگی و نبود استراتژی مشخص در حوزه گردشگری شده است. در حالی که قم با داشتن این ظرفیت عظیم، شایسته یک برنامه منسجم و راهبردی برای توسعه پایدار گردشگری خود است.
تا زمانی که وظایف نهادهای متولی، حوزه اختیارات، و نقش‌های اجرایی به‌صورت دقیق مشخص نشود، فعالیت‌های گردشگری هدفمند نخواهد شد. یک سند جامع نه‌تنها مسیر توسعه را مشخص می‌کند، بلکه با معرفی یک برند مشخص برای گردشگری قم، زمینه‌ای برای رونق و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت فراهم خواهد کرد.
📌 3. قم در نمایشگاه‌های بین‌المللی؛ حضوری که باید هدفمند شود
اگر قم قرار است در تراز بین‌المللی شناخته شود، باید حضور آن در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری هوشمندانه و برنامه‌ریزی‌شده باشد. نمایشگاه‌هایی همچون دبی، اسپانیا، آلمان و RoadShowهای متنوع، فرصتی است برای معرفی چهره واقعی گردشگری دینی قم. اما حضور در این رویدادها نباید صرفاً تشریفاتی باشد.
از جامعه تورگردانان ایران انتظار می‌رود که برای چنین نمایشگاه‌هایی، برنامه‌ای منسجم و کارگروهی تخصصی داشته باشند تا چهره‌ای علمی، فرهنگی و جذاب از قم به جهان معرفی شود. معرفی قم در این فضاها، تنها به بروشورها و تصاویر محدود نمی‌شود؛ بلکه باید یک استراتژی مدون برای تعاملات، مذاکرات، و حتی همکاری‌های بین‌المللی طراحی شود.
📌 مشکلاتی که سال‌ها حل نشده‌اند
برخی از چالش‌ها در گردشگری قم، سال‌هاست که تکرار می‌شوند، اما هنوز هم حل نشده‌اند. سرعت حل مشکلات گردشگری در این استان، بسیار کندتر از تحولات جهانی این صنعت است. قم نمی‌تواند منتظر بماند؛ جهان در حال تغییر است و اگر قم خود را با این تغییرات هماهنگ نکند، فرصت‌های ارزشمندی را از دست خواهد داد.
امیدوارم که این بار، با همت کمیسیون گردشگری، استانداری قم، و اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، این مسائل جدی‌تر از همیشه دیده شوند و اقدامات عملی و مؤثر برای حل آن‌ها آغاز گردد.
📌 سخن پایانی
امروز زمان آن رسیده که قم را آن‌گونه که هست، نه آن‌گونه که محدود شده است، معرفی کنیم. قم، گنجینه‌ای از معرفت، فرهنگ و تاریخ است که نباید تنها در قالب یک مقصد زیارتی خلاصه شود.
اگر می‌خواهیم قم را به جایگاه واقعی خود در گردشگری بین المللی برسانیم، باید افق‌های بلندتری را ببینیم، تصمیمات جدی‌تری بگیریم، و اقداماتی سریع‌تر و دقیق‌تر انجام دهیم.
این راهی است که باید با همدلی و همکاری تمامی دلسوزان و فعالان گردشگری طی کنیم.
